De vogels zijn gekomen

Vandaag toen ik door een drukke stad terugfietste naar huis, in de kou, in de schemering, in de regen, zag ik ze. Boven de daken van de huizen zwiepten ze af en toe in een wolk voorbij, als een school vissen in een woeste zee: de vogels. Geen idee wat voor soort vogels het waren, ik denk zwaluwen, maar het waren er vele honderden, zo niet duizenden. Op de hoek van de Drift en de Voorstraat, voor de City bioscoop, stonden enkele mensen stil om naar het schouwspel te kijken. Ik bleef ook staan. Ik had al enkele keren bewonderen voor mezelf: wauw geroepen, maar nu ontdekte ik dat ik niet de enige was die er de schoonheid van kon inzien. Uitkijkend in de richting van de Asch van Wijkkade zagen we ze in volle glorie. Enorme zwermen vogels gierden voorbij, in hun gezamelijke vlucht de meest prachtige geometrische vormen producerend tegen de achtergrond van een donkere wolkenhemel. Elke vogel op zichzelf vloog niet anders dan een koers die zijn buren dicteerden: gaan we naar links? Dan gaan we naar links. Maken we een duikvlucht? Dan maken we een duikvlucht. Maar tezamen werden al deze individuele zwaluwen een groot zelforganiserend organisme, dat zijn eigen wetten en regels voor gedrag kende op het holistische niveau van de grote zwerm. Swarming is een geliefd onderzoeksontwerp, niet alleen van biologen, maar ook van psychologen. Sommige processen, zoals het gedrag van grote groepen mensen, is te verklaren met dezelfde dynamische zelforganiserende principes als dat wat deze vogelwolken doet ontstaan. Op een hoger niveau van abstractie is zelfs de organisatie van het brein, immers niet meer dan een enorm complex systeem van onderling locaal interacterende simpele elementen, de neuronen, te vergelijken met het zwermgedrag van vogels, bijen, of mieren in een mierenkolonie. Het instituut voor complexe systemen in Santa Fe doet hier al jarenlang onderzoek naar. De wiskunde die je er voor nodig hebt is die van de (nonlineare) dynamische systeemtheorie, oftewel de wiskunde van stelsels gekoppelde nonlineare differentiaalvergelijkingen. Dat spul gebruik je ook bij het wiskundig analyseren van 'neurale netwerken', zelflerende computermodellen die een beetje lijken op hoe de hersenen patronen leren te herkennen. Heavy business. Maar dachten we niet aan, wij forensen op de brug van de City bioscoop. Wij genoten even, tussen alle beslommeringen door, van een gratis voorstelling tegen een dreigende bewolkte februari-avondlucht. Nou maar hopen dat ze geen griep hebben, die beesten.